https://www.nvrislam.net/index.php?j=tote&post=7989
ЖҰМСАҚ УАХАБИ-САЛАФИЛАРМЕН ҚАТТЫ УАХАБИ-САЛАФИЛАРДЫҢ КҮРЕСІ УАХАБИ-САЛАФИИЗИММЕН КҮРЕС БОЛЫП ЕСЕПТЕЛІНБЕЙДІ
Қазір ақырзаман болғандықтан мұсылмандардың сенімі бұрынғыдай емес, тәп-тәуір өзгеріп, өткен ата-бабаларымыздың әхлул сүннә уәл жамаға жолынан ауытқып кеткен. Шынын айтқанда, олар өздерін 'әхлул сүннә уәл жамағамыз' дейді, бірақ өздері олардан емес, тек соның атын жамылып алған немесе әхлул сүннә уәл жамағамның нақты нендей нәрсе екендігін түсінбейді, атын біледі, затын білмейді. Олар уахаби-салафилықты сындайды, бірақ өздері сол уахаби-салафилардың көзғарастарын, кемінде олардың мәлім бір бөлім көзғарастарын ұстанады. Қазір мұсылмандарда ең көп тараған рухани ауру уахаби-салафилық сенім, бұл қыңыр сенім жәй халық түгілі, жұртқа уағыз айтатын имамдарға да, дін танушыларға да, дін мамандарына да жұғып кеткен.
Бір қызығы, олар өздерінің уахаби-салафилық сенімде екендігін білмейді, олар микро-ултра типтегі яғни жұмсақ типтегі уахаби-салафилар еді. Осы уахаби-салафилар тағы басқа типтегі уахаби-салафиларды сындап жатады, ал бұл сындалған уахаби-салафилар макро-мега типтегі яғни біраз ұшқарылау, қатты, ауыр типтегі уахаби-салафилар еді. Демек олардың айтыс-тартысы әхлул сүннә уәл жамағамен уахаби-салафилар арасындағы тартыс болмастан, микро-ултра, жұмсақ типтегі уахаби-салафилармен макро-мега, қатты типтегі уахаби-салафилардың айтысы ғана еді, басқа дәнеңе емес, яғни бұнда ештеңе өзгермеді, барлығы да нөлдің сол жағындағы кіші минустармен үлкен минустардың шайқасы болып отыр. Ал жұмсақ ұстанымдағы уахаби-салафилармен қатты ұстанымдағы уахаби-салафилардың күресінен бәлендей пайда жоқ, олардың арасында күрес уахаби-салафизиммен күресу болып есептелінбейді, олардың ісі жәй уақыт өткізу үшін қылынған ермекке ұқсайды.
Микро-ултра жұмсақ уахаби-салафилар дегеніміз уахаби-салафизимдағы Аллаға мекен беру, мәзхаппен ақиданы мойындамау сияқты көзғарастарына қарсы келеді, бірақ ашық я жасырын түрде сопылық тәриқатқа, оны ұстануға қарсы келеді, және әулиелерге, әхлул бәйіттерге құрметпен махаббат көрсетпейді, әлсіз хадистерді мойындамайды, сопылық тәриқаттағы көптеген ұғымдарға қарсы келеді, оларды ашық я жасырын түрде қабыл етпейді. Ал бұл тұрғыда олар манағы аталмыш аргинал макро-мега, қатты типтегі уахаби-салафилармен ұқсас көзғарас, ұқсас майданда қалып қойған. Демек микро-ултра типтегі жұмсақ уахаби-салафилар болсын немесе макро-мега типтегі қатты уахаби-салафилар болсын барлығы бірдей сопылық тәриқатты ұнатпайды, оған еруді адасу немесе жөн емес деп есептейді. Олар әулиелерді, әхлул бәйіттерді құрметтемейді, тіпті сахабаларды бөліп жарып, 'анау жақсы сахаба, мынау жаман сахаба' дейді, әлсіз хадистерге сенбеуге немесе оған күмән келтіруге шақырады, ал бұлар әхлул сүннә уәл жамаға жұртына тән қасиеттер емес, демек олар әхлул сүннә уәл жамағаға жатпайды.
Олар 'біз ханафи мәзхабын ұстанамыз, әхлул сүннә уәл жамағамыз' дейді, бірақ мына жақта сопылық тәриқатқа, матуриди ақидасына қарсы шығады, кейбірі ашық қарсы шыға алмаса да, жүрегінде қарсы шығады, іштей қабыл етпейді, жақтырмайды, демек олар шала-ханафи немесе ханафи атын жамылған уахаби-салафилық сеніммен аралас-микс көзғарастағылар еді, алайда бұл да бір қауіпті жағдай. Тағы бір қызығы, уахаби-салафилыққа қарсы болып, оны сынап жүрген кейбір мамандар, молдалар, уағызшылар 'әлсіз хадиске сенбе' дейді, бұл бір да зор қателік және білімсіздік, осының өзі олардың дінни шала-маман, шала-молда екендігін, уахаби-салафилық көзғарас ұстанатындығын білдіреді. Әхлул сүннә уәл жамаға жұрты әлсіз хадиске сахих хадиске сенгендей сенеді, себебі хадистің әлсіздігі оның жалған екендігін білдірмейді, ал жалған хадис ісі бөлек тақырып.
Қарап отырсақ, бұндағы сынаушымен сыналушы екі жақта уахаби-салафилық дертке шалынған, тек олардың дертке шалдығу дәрежесі ғана ұқсамайды, айқындап айтсақ, олардың бірі микро-ултра типтегі жұмсақ уахаби-салафилар болса, енді бірі марко-мега типтегі қатты уахаби-салафилар болып отыр, яғни ақырында екеуі де ұқсас бір категориядағы топтан еді. Демек екеуі де нөлдің сол жағындағы минус мәндермен тұр, ал олардың таласы микро-ултра типтегі жұмсақ уахаби-салафилармен макро-мега типтегі қатты уахаби-салафилар арасындағы тартыстар ғана болып қала бермек. Ал бұндай хәлмен дәстүрлі ислам жолында болу яғни әхлул сүннә уәл жамаға болу мүмкін емес, олар дінни жағдайды түзей алмайды, ештеңе өзгермейді, олардың сенімдері уахаби-салафилық сеніммен араласқан араласпа қойырытпақ сенім, ал олар жұртты дінде түзеу үшін пилус мәнге ие болуы керек, демек олар түгелдей нөлдің оң жағына өтуі яғни шынайы әхлул сүннә уәл жамаға болуы керек.
Ал әхлул сүннә уәл жамағаның сенімі қандай болады? пайғамбарымыздың Жебірейіл періштемен болған диялогында діннің үш тірегі болған ислам, иман, ихсан жәйлы айтады. Егер кім осы үш нәрсеге иланбаса, оның діні толық болмайды, бұзық болады. Бірақ сахабалардан соң, діннің әртүрлі өзге ой-идея және философиялармен былғанбауы үшін, жұрттың адаспауы үшін, діннің осы үш тірегі әулиелермен ғұламалар жағынан шегенделіп бекітілді әрі жұрттың дін ұстануы жүйеге түсіріліп, дін ұстану оңай етілді, қарапайымдасты. Демек діннің ислам тармағы фиық-шәриғат делініп, 4 мәзхапқа бөлінсе, діннің иман тармағы ақида делініп, матуриди және әшғари 2 мектепке бөлінді, ал діннің ихсан бөлімі тасауф яғни сопылық тәриқат болып бекітілді, сопылық тәриқат 41 тармақ болды. Оның 40 тармағы Сәидина Әли хазіреттен тараса, 1 тармағы Сәидина Әбубәкір хазіреттен тарады, Сәидина Әбубәкір хазіреттен тараған осы тармағы кейін «нақышбанд сопылық тәриқаты» аталынды.
Ал ислам дінінің шәриғатта 4 мәзхапқа, тәриқатта 41 сопылық тармаққа, ақидада 2 мектепке бөліне жүйеленуі ешқандай жаман іс емес, бірақ өте жақсы іс, ол Алладан берілген зор нығымет, себебі дін ұстану оңай етілді, мұсылмандар оңайлықта адаспайтын болды. Қазақ ата-бабаларың үлкен бөлімі Алтын Орда Өзбек хан тұсында исламға кіріп, сопылық тәриқатта Яссауи сопылық тәриқатын руханият жолы етті. Алайда Қазақтың қасым хан тұсында, олардың сопылық тәриқаты нақышбанд сопылық тәриқаты болып белгіленді. Нағыз әхлул сүннә уәл жамаға сенімі діннің осы 3 тірегін яғни мәзхап, ақида, сопылық тәриқатты түгел мойындайды әрі қабыл етеді және оларды шамасы келгенінше ұстанады. Оларды бөлуге болмайды, олар тері, ет, сүйек сияқты бірге қабысып кеткен, олардың арасын ажыратса, бөлек ұстанса, дін толық болмайды, адасуға оңай ілінеді, дін бұзылады. Ал қазіргі мұсылмандар олардың бірін мойындаса, басқа бөлімдерін мойындамайды немесе ұстанбайды, оны іштей болса да қабыл етпей қасарысады. Демек аттан түссе де, зөңгіден түскісі келмейді, бұндайда олар қалай әхлул сүннә уәл жамаға болсын, олар біліп я білмей уахаби-салафилармен бір майданда жүр.
Мұсылман болған жан діннің ислам, ихсан, иман яғни шәриғат, тәриқат, ақидасын түгел мойындауы керек, бұлар діндегі ең төменгі яғни минимум шарт, бұл кәдімгі емтиханнан өтудің ең төменгі нөмер шегіне ұқсайды, демек кім оларды мойындамаса, емтиханнан өтпейді яғни діні толық болмайды, қыңыр болады. Ал әхлул сүннә уәл жамаға болудың тағы басқа маңызды бірнеше шарттары бар, егер сіз оларды мойындап, амал етсеңіз, емтихандағы ең төмен нөмер шегінде қалып қоймай, емтиханда өте жоғары нөмер алғандай күйде боласыз, демек сіз дінді жақсы ұстанасыз және иманыңызды күшейтудесіз. Бұл қосымша шарттар мыналар, мұсылмандар пайғамбарымызды құрметтеп сүюмен бірге, сахабаларды, әулиелерді және әхлул бәйіттерді яғни пайғамбарымыздың ұрпақтарын да бірдей құрметтеп сүюі керек, сахабалардың арасын бөліп, оларды өзара қарсы қоймауы керек, әйтпесе иманы төмендеп, сеніміне селкеу түседі, иманында қуат болмайды, діні бос болады, нәпсі, дүние және шайтанның шырғасына оңай түседі.
Мұсылмандар, молда-имамдар, дінни мамандар осыларды түгел қабыл етуі керек, сонда ғана олар нағыз әхлул сүннә уәл жамағаға сай мұсылман болады, мүминдікке жетеді, намаз және басқа құлшылықтарын босқа кетіріп алмайтын болады. Әйтпесе уахаби-салафилық сенімімен арласқан аралас яғни микс сенімдегі топтардан болады, шайтанның тұзағына оңай түседі. Бұрынғы өткен ата-бабаларымыз манағындай жолды ұстанып келген, діннің тұнығы сонда, осы айтылған бойынша сенім ұстанса, олар қазіргі қаптаған ағым-секталарға да алданбайтын болады, жаңа шыққан жолдарға оңай ілесіп кетпейді, әсіресе уахаби-салафиларға, материалист және модернист мұсылман ғұламасымақтарға алданбайтын болады. Мұсылмандардың Османлы халифасының соңғы кездерінде және халифат құлағаннан кейін шыққан уахаби-салафизим, тәблиғ, сүлейменші, гүленші, құраншы, ислами модернисттер, ислами реформисттер сияқты әртүрлі ағым-секталарға алданбайды. Бұл секталар дерлік 20 інші ғасырдың бас және орта кездерінде жарыққа шыққан, олар мұсылман ішінен шыықа жаңа топтар болып, мәлім мүдде, пайда, саяси мақсаттарды көздейді, олардың кейбірі босқа шаршатады, кейбірі сенімді бұзады, кейбірі қалта қағуды көздейді, тіпті кейбірі сыртқы саяси топтардың қолшоқпарлары болып келеді.
جۇمساق ۋاحابي-سالافيلارمەن قاتتى ۋاحابي-سالافيلاردىڭ كۇرەسى ۋاحابي-سالافيزيممەن كۇرەس بولىپ ەسەپتەلىنبەيدى
ءقازىر اقىرزامان بولعاندىقتان مۇسىلمانداردىڭ سەنىمى بۇرىنعىداي ەمەس، ءتاپ-ءتاۋىر وزگەرىپ، وتكەن اتا-بابالارىمىزدىڭ ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعا جولىنان اۋىتقىپ كەتكەن. شىنىن ايتقاندا، ولار وزدەرىن 'ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعامىز' دەيدى، ءبىراق وزدەرى ولاردان ەمەس، تەك سونىڭ اتىن جامىلىپ العان نەمەسە ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعامنىڭ ناقتى نەندەي نارسە ەكەندىگىن تۇسىنبەيدى، اتىن بىلەدى، زاتىن بىلمەيدى. ولار ۋاحابي-سالافيلىقتى سىندايدى، ءبىراق وزدەرى سول ۋاحابي-سالافيلاردىڭ كوزعاراستارىن، كەمىندە ولاردىڭ ءمالىم ءبىر ءبولىم كوزعاراستارىن ۇستانادى. ءقازىر مۇسىلمانداردا ەڭ كوپ تاراعان رۋحاني اۋرۋ ۋاحابي-سالافيلىق سەنىم، بۇل قىڭىر سەنىم ءجاي حالىق تۇگىلى، جۇرتقا ۋاعىز ايتاتىن يمامدارعا دا، ءدىن تانۋشىلارعا دا، ءدىن ماماندارىنا دا جۇعىپ كەتكەن.
ءبىر قىزىعى، ولار وزدەرىنىڭ ۋاحابي-سالافيلىق سەنىمدە ەكەندىگىن بىلمەيدى، ولار ميكرو-ۋلترا تيپتەگى ياعني جۇمساق تيپتەگى ۋاحابي-سالافيلار ەدى. وسى ۋاحابي-سالافيلار تاعى باسقا تيپتەگى ۋاحابي-سالافيلاردى سىنداپ جاتادى، ال بۇل سىندالعان ۋاحابي-سالافيلار ماكرو-مەگا تيپتەگى ياعني ءبىراز ۇشقارىلاۋ، قاتتى، اۋىر تيپتەگى ۋاحابي-سالافيلار ەدى. دەمەك ولاردىڭ ايتىس-تارتىسى ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعامەن ۋاحابي-سالافيلار اراسىنداعى تارتىس بولماستان، ميكرو-ۋلترا، جۇمساق تيپتەگى ۋاحابي-سالافيلارمەن ماكرو-مەگا، قاتتى تيپتەگى ۋاحابي-سالافيلاردىڭ ايتىسى عانا ەدى، باسقا دانەڭە ەمەس، ياعني بۇندا ەشتەڭە وزگەرمەدى، بارلىعى دا ءنولدىڭ سول جاعىنداعى كىشى مينۋستارمەن ۇلكەن مينۋستاردىڭ شايقاسى بولىپ وتىر. ال جۇمساق ۇستانىمداعى ۋاحابي-سالافيلارمەن قاتتى ۇستانىمداعى ۋاحابي-سالافيلاردىڭ كۇرەسىنەن بالەندەي پايدا جوق، ولاردىڭ اراسىندا كۇرەس ۋاحابي-سالافيزيممەن كۇرەسۋ بولىپ ەسەپتەلىنبەيدى، ولاردىڭ ءىسى ءجاي ۋاقىت وتكىزۋ ءۇشىن قىلىنعان ەرمەككە ۇقسايدى.
ميكرو-ۋلترا جۇمساق ۋاحابي-سالافيلار دەگەنىمىز ۋاحابي-سالافيزيمداعى اللاعا مەكەن بەرۋ، مازحاپپەن اقيدانى مويىنداماۋ سياقتى كوزعاراستارىنا قارسى كەلەدى، ءبىراق اشىق يا جاسىرىن تۇردە سوپىلىق ءتاريقاتقا، ونى ۇستانۋعا قارسى كەلەدى، جانە اۋليەلەرگە، ءاحلۋل بايىتتەرگە قۇرمەتپەن ماحاببات كورسەتپەيدى، ءالسىز حاديستەردى مويىندامايدى، سوپىلىق ءتاريقاتتاعى كوپتەگەن ۇعىمدارعا قارسى كەلەدى، ولاردى اشىق يا جاسىرىن تۇردە قابىل ەتپەيدى. ال بۇل تۇرعىدا ولار ماناعى اتالمىش ارگينال ماكرو-مەگا، قاتتى تيپتەگى ۋاحابي-سالافيلارمەن ۇقساس كوزعاراس، ۇقساس مايداندا قالىپ قويعان. دەمەك ميكرو-ۋلترا تيپتەگى جۇمساق ۋاحابي-سالافيلار بولسىن نەمەسە ماكرو-مەگا تيپتەگى قاتتى ۋاحابي-سالافيلار بولسىن بارلىعى بىردەي سوپىلىق ءتاريقاتتى ۇناتپايدى، وعان ەرۋدى اداسۋ نەمەسە ءجون ەمەس دەپ ەسەپتەيدى. ولار اۋليەلەردى، ءاحلۋل بايىتتەردى قۇرمەتتەمەيدى، ءتىپتى ساحابالاردى ءبولىپ جارىپ، 'اناۋ جاقسى ساحابا، مىناۋ جامان ساحابا' دەيدى، ءالسىز حاديستەرگە سەنبەۋگە نەمەسە وعان كۇمان كەلتىرۋگە شاقىرادى، ال بۇلار ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعا جۇرتىنا ءتان قاسيەتتەر ەمەس، دەمەك ولار ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعاعا جاتپايدى.
ولار 'ءبىز حانافي ءمازحابىن ۇستانامىز، ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعامىز' دەيدى، ءبىراق مىنا جاقتا سوپىلىق ءتاريقاتقا، ماتۋريدي اقيداسىنا قارسى شىعادى، كەيبىرى اشىق قارسى شىعا الماسا دا، جۇرەگىندە قارسى شىعادى، ىشتەي قابىل ەتپەيدى، جاقتىرمايدى، دەمەك ولار شالا-حانافي نەمەسە حانافي اتىن جامىلعان ۋاحابي-سالافيلىق سەنىممەن ارالاس-ميكس كوزعاراستاعىلار ەدى، الايدا بۇل دا ءبىر ءقاۋىپتى جاعداي. تاعى ءبىر قىزىعى، ۋاحابي-سالافيلىققا قارسى بولىپ، ونى سىناپ جۇرگەن كەيبىر ماماندار، مولدالار، ۋاعىزشىلار 'ءالسىز حاديسكە سەنبە' دەيدى، بۇل ءبىر دا زور قاتەلىك جانە بىلىمسىزدىك، وسىنىڭ ءوزى ولاردىڭ ءدىنني شالا-مامان، شالا-مولدا ەكەندىگىن، ۋاحابي-سالافيلىق كوزعاراس ۇستاناتىندىعىن بىلدىرەدى. ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعا جۇرتى ءالسىز حاديسكە ساحيح حاديسكە سەنگەندەي سەنەدى، سەبەبى ءحاديستىڭ السىزدىگى ونىڭ جالعان ەكەندىگىن بىلدىرمەيدى، ال جالعان حاديس ءىسى بولەك تاقىرىپ.
قاراپ وتىرساق، بۇنداعى سىناۋشىمەن سىنالۋشى ەكى جاقتا ۋاحابي-سالافيلىق دەرتكە شالىنعان، تەك ولاردىڭ دەرتكە شالدىعۋ دارەجەسى عانا ۇقسامايدى، ايقىنداپ ايتساق، ولاردىڭ ءبىرى ميكرو-ۋلترا تيپتەگى جۇمساق ۋاحابي-سالافيلار بولسا، ەندى ءبىرى ماركو-مەگا تيپتەگى قاتتى ۋاحابي-سالافيلار بولىپ وتىر، ياعني اقىرىندا ەكەۋى دە ۇقساس ءبىر كاتەگورياداعى توپتان ەدى. دەمەك ەكەۋى دە ءنولدىڭ سول جاعىنداعى مينۋس ماندەرمەن تۇر، ال ولاردىڭ تالاسى ميكرو-ۋلترا تيپتەگى جۇمساق ۋاحابي-سالافيلارمەن ماكرو-مەگا تيپتەگى قاتتى ۋاحابي-سالافيلار اراسىنداعى تارتىستار عانا بولىپ قالا بەرمەك. ال بۇنداي حالمەن ءداستۇرلى يسلام جولىندا بولۋ ياعني ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعا بولۋ مۇمكىن ەمەس، ولار ءدىنني جاعدايدى تۇزەي المايدى، ەشتەڭە وزگەرمەيدى، ولاردىڭ سەنىمدەرى ۋاحابي-سالافيلىق سەنىممەن ارالاسقان ارالاسپا قويىرىتپاق سەنىم، ال ولار جۇرتتى دىندە تۇزەۋ ءۇشىن پيلۋس مانگە يە بولۋى كەرەك، دەمەك ولار تۇگەلدەي ءنولدىڭ وڭ جاعىنا ءوتۋى ياعني شىنايى ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعا بولۋى كەرەك.
ال ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعانىڭ سەنىمى قانداي بولادى؟ پايعامبارىمىزدىڭ جەبىرەيىل پەرىشتەمەن بولعان ديالوگىندا ءدىننىڭ ءۇش تىرەگى بولعان يسلام، يمان، يحسان ءجايلى ايتادى. ەگەر كىم وسى ءۇش نارسەگە يلانباسا، ونىڭ ءدىنى تولىق بولمايدى، بۇزىق بولادى. ءبىراق ساحابالاردان سوڭ، ءدىننىڭ ءارتۇرلى وزگە وي-يدەيا جانە فيلوسوفيالارمەن بىلعانباۋى ءۇشىن، جۇرتتىڭ اداسپاۋى ءۇشىن، ءدىننىڭ وسى ءۇش تىرەگى اۋليەلەرمەن عۇلامالار جاعىنان شەگەندەلىپ بەكىتىلدى ءارى جۇرتتىڭ ءدىن ۇستانۋى جۇيەگە ءتۇسىرىلىپ، ءدىن ۇستانۋ وڭاي ەتىلدى، قاراپايىمداستى. دەمەك ءدىننىڭ يسلام تارماعى فيىق-ءشاريعات دەلىنىپ، 4 ءمازحاپقا بولىنسە، ءدىننىڭ يمان تارماعى اقيدا دەلىنىپ، ماتۋريدي جانە ءاشعاري 2 مەكتەپكە ءبولىندى، ال ءدىننىڭ يحسان ءبولىمى تاساۋف ياعني سوپىلىق ءتاريقات بولىپ بەكىتىلدى، سوپىلىق ءتاريقات 41 تارماق بولدى. ونىڭ 40 تارماعى ءسايدينا ءالي حازىرەتتەن تاراسا، 1 تارماعى ءسايدينا ابۋباكىر حازىرەتتەن تارادى، ءسايدينا ابۋباكىر حازىرەتتەن تاراعان وسى تارماعى كەيىن «ناقىشباند سوپىلىق ءتاريقاتى» اتالىندى.
ال يسلام ءدىنىنىڭ ءشاريعاتتا 4 ءمازحاپقا، ءتاريقاتتا 41 سوپىلىق تارماققا، اقيدادا 2 مەكتەپكە بولىنە جۇيەلەنۋى ەشقانداي جامان ءىس ەمەس، ءبىراق وتە جاقسى ءىس، ول اللادان بەرىلگەن زور نىعىمەت، سەبەبى ءدىن ۇستانۋ وڭاي ەتىلدى، مۇسىلماندار وڭايلىقتا اداسپايتىن بولدى. قازاق اتا-بابالارىڭ ۇلكەن ءبولىمى التىن وردا وزبەك حان تۇسىندا يسلامعا كىرىپ، سوپىلىق ءتاريقاتتا ياسساۋي سوپىلىق ءتاريقاتىن رۋحانيات جولى ەتتى. الايدا قازاقتىڭ قاسىم حان تۇسىندا، ولاردىڭ سوپىلىق ءتاريقاتى ناقىشباند سوپىلىق ءتاريقاتى بولىپ بەلگىلەندى. ناعىز ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعا سەنىمى ءدىننىڭ وسى 3 تىرەگىن ياعني ءمازحاپ، اقيدا، سوپىلىق ءتاريقاتتى تۇگەل مويىندايدى ءارى قابىل ەتەدى جانە ولاردى شاماسى كەلگەنىنشە ۇستانادى. ولاردى بولۋگە بولمايدى، ولار تەرى، ەت، سۇيەك سياقتى بىرگە قابىسىپ كەتكەن، ولاردىڭ اراسىن اجىراتسا، بولەك ۇستانسا، ءدىن تولىق بولمايدى، اداسۋعا وڭاي ىلىنەدى، ءدىن بۇزىلادى. ال قازىرگى مۇسىلماندار ولاردىڭ ءبىرىن مويىنداسا، باسقا بولىمدەرىن مويىندامايدى نەمەسە ۇستانبايدى، ونى ىشتەي بولسا دا قابىل ەتپەي قاسارىسادى. دەمەك اتتان تۇسسە دە، زوڭگىدەن تۇسكىسى كەلمەيدى، بۇندايدا ولار قالاي ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعا بولسىن، ولار ءبىلىپ يا بىلمەي ۋاحابي-سالافيلارمەن ءبىر مايداندا ءجۇر.
مۇسىلمان بولعان جان ءدىننىڭ يسلام، يحسان، يمان ياعني ءشاريعات، ءتاريقات، اقيداسىن تۇگەل مويىنداۋى كەرەك، بۇلار دىندەگى ەڭ تومەنگى ياعني مينيمۋم شارت، بۇل كادىمگى ەمتيحاننان ءوتۋدىڭ ەڭ تومەنگى نومەر شەگىنە ۇقسايدى، دەمەك كىم ولاردى مويىنداماسا، ەمتيحاننان وتپەيدى ياعني ءدىنى تولىق بولمايدى، قىڭىر بولادى. ال ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعا بولۋدىڭ تاعى باسقا ماڭىزدى بىرنەشە شارتتارى بار، ەگەر ءسىز ولاردى مويىنداپ، امال ەتسەڭىز، ەمتيحانداعى ەڭ تومەن نومەر شەگىندە قالىپ قويماي، ەمتيحاندا وتە جوعارى نومەر العانداي كۇيدە بولاسىز، دەمەك ءسىز ءدىندى جاقسى ۇستاناسىز جانە يمانىڭىزدى كۇشەيتۋدەسىز. بۇل قوسىمشا شارتتار مىنالار، مۇسىلماندار پايعامبارىمىزدى قۇرمەتتەپ سۇيۋمەن بىرگە، ساحابالاردى، اۋليەلەردى جانە ءاحلۋل بايىتتەردى ياعني پايعامبارىمىزدىڭ ۇرپاقتارىن دا بىردەي قۇرمەتتەپ ءسۇيۋى كەرەك، ساحابالاردىڭ اراسىن ءبولىپ، ولاردى ءوزارا قارسى قويماۋى كەرەك، ايتپەسە يمانى تومەندەپ، سەنىمىنە سەلكەۋ تۇسەدى، يمانىندا قۋات بولمايدى، ءدىنى بوس بولادى، ءناپسى، دۇنيە جانە شايتاننىڭ شىرعاسىنا وڭاي تۇسەدى.
مۇسىلماندار، مولدا-يمامدار، ءدىنني ماماندار وسىلاردى تۇگەل قابىل ەتۋى كەرەك، سوندا عانا ولار ناعىز ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعاعا ساي مۇسىلمان بولادى، مۇميندىككە جەتەدى، ناماز جانە باسقا قۇلشىلىقتارىن بوسقا كەتىرىپ المايتىن بولادى. ايتپەسە ۋاحابي-سالافيلىق سەنىمىمەن ارلاسقان ارالاس ياعني ميكس سەنىمدەگى توپتاردان بولادى، شايتاننىڭ تۇزاعىنا وڭاي تۇسەدى. بۇرىنعى وتكەن اتا-بابالارىمىز ماناعىنداي جولدى ۇستانىپ كەلگەن، ءدىننىڭ تۇنىعى سوندا، وسى ايتىلعان بويىنشا سەنىم ۇستانسا، ولار قازىرگى قاپتاعان اعىم-سەكتالارعا دا الدانبايتىن بولادى، جاڭا شىققان جولدارعا وڭاي ىلەسىپ كەتپەيدى، اسىرەسە ۋاحابي-سالافيلارعا، ماتەرياليست جانە مودەرنيست مۇسىلمان عۇلاماسىماقتارعا الدانبايتىن بولادى. مۇسىلمانداردىڭ وسمانلى حاليفاسىنىڭ سوڭعى كەزدەرىندە جانە حاليفات قۇلاعاننان كەيىن شىققان ۋاحابي-سالافيزيم، ءتابليع، سۇلەيمەنشى، گۇلەنشى، قۇرانشى، يسلامي مودەرنيستتەر، يسلامي رەفورميستتەر سياقتى ءارتۇرلى اعىم-سەكتالارعا الدانبايدى. بۇل سەكتالار دەرلىك 20 ءىنشى عاسىردىڭ باس جانە ورتا كەزدەرىندە جارىققا شىققان، ولار مۇسىلمان ىشىنەن شىىقا جاڭا توپتار بولىپ، ءمالىم مۇددە، پايدا، ساياسي ماقساتتاردى كوزدەيدى، ولاردىڭ كەيبىرى بوسقا شارشاتادى، كەيبىرى سەنىمدى بۇزادى، كەيبىرى قالتا قاعۋدى كوزدەيدى، ءتىپتى كەيبىرى سىرتقى ساياسي توپتاردىڭ قولشوقپارلارى بولىپ كەلەدى.
#қазақ #тәриқат #салауат #әулие #ислам #дін #сопылық #пайғамбар #құран #салауат #Kazakhstan #иман #islam #salawat #sufism #Қазақстан #naqshbandi #maulana #rumi #руми #мәуләнә #iman #sufi #muhammad #ораза
nvrislam.net
instagram.com/nvrislami
سىلتەمە: https://www.nvrislam.net/index.php?j=tote&post=7989
Қазір ақырзаман болғандықтан мұсылмандардың сенімі бұрынғыдай емес, тәп-тәуір өзгеріп, өткен ата-бабаларымыздың әхлул сүннә уәл жамаға жолынан ауытқып кеткен. Шынын айтқанда, олар өздерін 'әхлул сүннә уәл жамағамыз' дейді, бірақ өздері олардан емес, тек соның атын жамылып алған немесе әхлул сүннә уәл жамағамның нақты нендей нәрсе екендігін түсінбейді, атын біледі, затын білмейді. Олар уахаби-салафилықты сындайды, бірақ өздері сол уахаби-салафилардың көзғарастарын, кемінде олардың мәлім бір бөлім көзғарастарын ұстанады. Қазір мұсылмандарда ең көп тараған рухани ауру уахаби-салафилық сенім, бұл қыңыр сенім жәй халық түгілі, жұртқа уағыз айтатын имамдарға да, дін танушыларға да, дін мамандарына да жұғып кеткен.
Бір қызығы, олар өздерінің уахаби-салафилық сенімде екендігін білмейді, олар микро-ултра типтегі яғни жұмсақ типтегі уахаби-салафилар еді. Осы уахаби-салафилар тағы басқа типтегі уахаби-салафиларды сындап жатады, ал бұл сындалған уахаби-салафилар макро-мега типтегі яғни біраз ұшқарылау, қатты, ауыр типтегі уахаби-салафилар еді. Демек олардың айтыс-тартысы әхлул сүннә уәл жамағамен уахаби-салафилар арасындағы тартыс болмастан, микро-ултра, жұмсақ типтегі уахаби-салафилармен макро-мега, қатты типтегі уахаби-салафилардың айтысы ғана еді, басқа дәнеңе емес, яғни бұнда ештеңе өзгермеді, барлығы да нөлдің сол жағындағы кіші минустармен үлкен минустардың шайқасы болып отыр. Ал жұмсақ ұстанымдағы уахаби-салафилармен қатты ұстанымдағы уахаби-салафилардың күресінен бәлендей пайда жоқ, олардың арасында күрес уахаби-салафизиммен күресу болып есептелінбейді, олардың ісі жәй уақыт өткізу үшін қылынған ермекке ұқсайды.
Микро-ултра жұмсақ уахаби-салафилар дегеніміз уахаби-салафизимдағы Аллаға мекен беру, мәзхаппен ақиданы мойындамау сияқты көзғарастарына қарсы келеді, бірақ ашық я жасырын түрде сопылық тәриқатқа, оны ұстануға қарсы келеді, және әулиелерге, әхлул бәйіттерге құрметпен махаббат көрсетпейді, әлсіз хадистерді мойындамайды, сопылық тәриқаттағы көптеген ұғымдарға қарсы келеді, оларды ашық я жасырын түрде қабыл етпейді. Ал бұл тұрғыда олар манағы аталмыш аргинал макро-мега, қатты типтегі уахаби-салафилармен ұқсас көзғарас, ұқсас майданда қалып қойған. Демек микро-ултра типтегі жұмсақ уахаби-салафилар болсын немесе макро-мега типтегі қатты уахаби-салафилар болсын барлығы бірдей сопылық тәриқатты ұнатпайды, оған еруді адасу немесе жөн емес деп есептейді. Олар әулиелерді, әхлул бәйіттерді құрметтемейді, тіпті сахабаларды бөліп жарып, 'анау жақсы сахаба, мынау жаман сахаба' дейді, әлсіз хадистерге сенбеуге немесе оған күмән келтіруге шақырады, ал бұлар әхлул сүннә уәл жамаға жұртына тән қасиеттер емес, демек олар әхлул сүннә уәл жамағаға жатпайды.
Олар 'біз ханафи мәзхабын ұстанамыз, әхлул сүннә уәл жамағамыз' дейді, бірақ мына жақта сопылық тәриқатқа, матуриди ақидасына қарсы шығады, кейбірі ашық қарсы шыға алмаса да, жүрегінде қарсы шығады, іштей қабыл етпейді, жақтырмайды, демек олар шала-ханафи немесе ханафи атын жамылған уахаби-салафилық сеніммен аралас-микс көзғарастағылар еді, алайда бұл да бір қауіпті жағдай. Тағы бір қызығы, уахаби-салафилыққа қарсы болып, оны сынап жүрген кейбір мамандар, молдалар, уағызшылар 'әлсіз хадиске сенбе' дейді, бұл бір да зор қателік және білімсіздік, осының өзі олардың дінни шала-маман, шала-молда екендігін, уахаби-салафилық көзғарас ұстанатындығын білдіреді. Әхлул сүннә уәл жамаға жұрты әлсіз хадиске сахих хадиске сенгендей сенеді, себебі хадистің әлсіздігі оның жалған екендігін білдірмейді, ал жалған хадис ісі бөлек тақырып.
Қарап отырсақ, бұндағы сынаушымен сыналушы екі жақта уахаби-салафилық дертке шалынған, тек олардың дертке шалдығу дәрежесі ғана ұқсамайды, айқындап айтсақ, олардың бірі микро-ултра типтегі жұмсақ уахаби-салафилар болса, енді бірі марко-мега типтегі қатты уахаби-салафилар болып отыр, яғни ақырында екеуі де ұқсас бір категориядағы топтан еді. Демек екеуі де нөлдің сол жағындағы минус мәндермен тұр, ал олардың таласы микро-ултра типтегі жұмсақ уахаби-салафилармен макро-мега типтегі қатты уахаби-салафилар арасындағы тартыстар ғана болып қала бермек. Ал бұндай хәлмен дәстүрлі ислам жолында болу яғни әхлул сүннә уәл жамаға болу мүмкін емес, олар дінни жағдайды түзей алмайды, ештеңе өзгермейді, олардың сенімдері уахаби-салафилық сеніммен араласқан араласпа қойырытпақ сенім, ал олар жұртты дінде түзеу үшін пилус мәнге ие болуы керек, демек олар түгелдей нөлдің оң жағына өтуі яғни шынайы әхлул сүннә уәл жамаға болуы керек.
Ал әхлул сүннә уәл жамағаның сенімі қандай болады? пайғамбарымыздың Жебірейіл періштемен болған диялогында діннің үш тірегі болған ислам, иман, ихсан жәйлы айтады. Егер кім осы үш нәрсеге иланбаса, оның діні толық болмайды, бұзық болады. Бірақ сахабалардан соң, діннің әртүрлі өзге ой-идея және философиялармен былғанбауы үшін, жұрттың адаспауы үшін, діннің осы үш тірегі әулиелермен ғұламалар жағынан шегенделіп бекітілді әрі жұрттың дін ұстануы жүйеге түсіріліп, дін ұстану оңай етілді, қарапайымдасты. Демек діннің ислам тармағы фиық-шәриғат делініп, 4 мәзхапқа бөлінсе, діннің иман тармағы ақида делініп, матуриди және әшғари 2 мектепке бөлінді, ал діннің ихсан бөлімі тасауф яғни сопылық тәриқат болып бекітілді, сопылық тәриқат 41 тармақ болды. Оның 40 тармағы Сәидина Әли хазіреттен тараса, 1 тармағы Сәидина Әбубәкір хазіреттен тарады, Сәидина Әбубәкір хазіреттен тараған осы тармағы кейін «нақышбанд сопылық тәриқаты» аталынды.
Ал ислам дінінің шәриғатта 4 мәзхапқа, тәриқатта 41 сопылық тармаққа, ақидада 2 мектепке бөліне жүйеленуі ешқандай жаман іс емес, бірақ өте жақсы іс, ол Алладан берілген зор нығымет, себебі дін ұстану оңай етілді, мұсылмандар оңайлықта адаспайтын болды. Қазақ ата-бабаларың үлкен бөлімі Алтын Орда Өзбек хан тұсында исламға кіріп, сопылық тәриқатта Яссауи сопылық тәриқатын руханият жолы етті. Алайда Қазақтың қасым хан тұсында, олардың сопылық тәриқаты нақышбанд сопылық тәриқаты болып белгіленді. Нағыз әхлул сүннә уәл жамаға сенімі діннің осы 3 тірегін яғни мәзхап, ақида, сопылық тәриқатты түгел мойындайды әрі қабыл етеді және оларды шамасы келгенінше ұстанады. Оларды бөлуге болмайды, олар тері, ет, сүйек сияқты бірге қабысып кеткен, олардың арасын ажыратса, бөлек ұстанса, дін толық болмайды, адасуға оңай ілінеді, дін бұзылады. Ал қазіргі мұсылмандар олардың бірін мойындаса, басқа бөлімдерін мойындамайды немесе ұстанбайды, оны іштей болса да қабыл етпей қасарысады. Демек аттан түссе де, зөңгіден түскісі келмейді, бұндайда олар қалай әхлул сүннә уәл жамаға болсын, олар біліп я білмей уахаби-салафилармен бір майданда жүр.
Мұсылман болған жан діннің ислам, ихсан, иман яғни шәриғат, тәриқат, ақидасын түгел мойындауы керек, бұлар діндегі ең төменгі яғни минимум шарт, бұл кәдімгі емтиханнан өтудің ең төменгі нөмер шегіне ұқсайды, демек кім оларды мойындамаса, емтиханнан өтпейді яғни діні толық болмайды, қыңыр болады. Ал әхлул сүннә уәл жамаға болудың тағы басқа маңызды бірнеше шарттары бар, егер сіз оларды мойындап, амал етсеңіз, емтихандағы ең төмен нөмер шегінде қалып қоймай, емтиханда өте жоғары нөмер алғандай күйде боласыз, демек сіз дінді жақсы ұстанасыз және иманыңызды күшейтудесіз. Бұл қосымша шарттар мыналар, мұсылмандар пайғамбарымызды құрметтеп сүюмен бірге, сахабаларды, әулиелерді және әхлул бәйіттерді яғни пайғамбарымыздың ұрпақтарын да бірдей құрметтеп сүюі керек, сахабалардың арасын бөліп, оларды өзара қарсы қоймауы керек, әйтпесе иманы төмендеп, сеніміне селкеу түседі, иманында қуат болмайды, діні бос болады, нәпсі, дүние және шайтанның шырғасына оңай түседі.
Мұсылмандар, молда-имамдар, дінни мамандар осыларды түгел қабыл етуі керек, сонда ғана олар нағыз әхлул сүннә уәл жамағаға сай мұсылман болады, мүминдікке жетеді, намаз және басқа құлшылықтарын босқа кетіріп алмайтын болады. Әйтпесе уахаби-салафилық сенімімен арласқан аралас яғни микс сенімдегі топтардан болады, шайтанның тұзағына оңай түседі. Бұрынғы өткен ата-бабаларымыз манағындай жолды ұстанып келген, діннің тұнығы сонда, осы айтылған бойынша сенім ұстанса, олар қазіргі қаптаған ағым-секталарға да алданбайтын болады, жаңа шыққан жолдарға оңай ілесіп кетпейді, әсіресе уахаби-салафиларға, материалист және модернист мұсылман ғұламасымақтарға алданбайтын болады. Мұсылмандардың Османлы халифасының соңғы кездерінде және халифат құлағаннан кейін шыққан уахаби-салафизим, тәблиғ, сүлейменші, гүленші, құраншы, ислами модернисттер, ислами реформисттер сияқты әртүрлі ағым-секталарға алданбайды. Бұл секталар дерлік 20 інші ғасырдың бас және орта кездерінде жарыққа шыққан, олар мұсылман ішінен шыықа жаңа топтар болып, мәлім мүдде, пайда, саяси мақсаттарды көздейді, олардың кейбірі босқа шаршатады, кейбірі сенімді бұзады, кейбірі қалта қағуды көздейді, тіпті кейбірі сыртқы саяси топтардың қолшоқпарлары болып келеді.
جۇمساق ۋاحابي-سالافيلارمەن قاتتى ۋاحابي-سالافيلاردىڭ كۇرەسى ۋاحابي-سالافيزيممەن كۇرەس بولىپ ەسەپتەلىنبەيدى
ءقازىر اقىرزامان بولعاندىقتان مۇسىلمانداردىڭ سەنىمى بۇرىنعىداي ەمەس، ءتاپ-ءتاۋىر وزگەرىپ، وتكەن اتا-بابالارىمىزدىڭ ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعا جولىنان اۋىتقىپ كەتكەن. شىنىن ايتقاندا، ولار وزدەرىن 'ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعامىز' دەيدى، ءبىراق وزدەرى ولاردان ەمەس، تەك سونىڭ اتىن جامىلىپ العان نەمەسە ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعامنىڭ ناقتى نەندەي نارسە ەكەندىگىن تۇسىنبەيدى، اتىن بىلەدى، زاتىن بىلمەيدى. ولار ۋاحابي-سالافيلىقتى سىندايدى، ءبىراق وزدەرى سول ۋاحابي-سالافيلاردىڭ كوزعاراستارىن، كەمىندە ولاردىڭ ءمالىم ءبىر ءبولىم كوزعاراستارىن ۇستانادى. ءقازىر مۇسىلمانداردا ەڭ كوپ تاراعان رۋحاني اۋرۋ ۋاحابي-سالافيلىق سەنىم، بۇل قىڭىر سەنىم ءجاي حالىق تۇگىلى، جۇرتقا ۋاعىز ايتاتىن يمامدارعا دا، ءدىن تانۋشىلارعا دا، ءدىن ماماندارىنا دا جۇعىپ كەتكەن.
ءبىر قىزىعى، ولار وزدەرىنىڭ ۋاحابي-سالافيلىق سەنىمدە ەكەندىگىن بىلمەيدى، ولار ميكرو-ۋلترا تيپتەگى ياعني جۇمساق تيپتەگى ۋاحابي-سالافيلار ەدى. وسى ۋاحابي-سالافيلار تاعى باسقا تيپتەگى ۋاحابي-سالافيلاردى سىنداپ جاتادى، ال بۇل سىندالعان ۋاحابي-سالافيلار ماكرو-مەگا تيپتەگى ياعني ءبىراز ۇشقارىلاۋ، قاتتى، اۋىر تيپتەگى ۋاحابي-سالافيلار ەدى. دەمەك ولاردىڭ ايتىس-تارتىسى ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعامەن ۋاحابي-سالافيلار اراسىنداعى تارتىس بولماستان، ميكرو-ۋلترا، جۇمساق تيپتەگى ۋاحابي-سالافيلارمەن ماكرو-مەگا، قاتتى تيپتەگى ۋاحابي-سالافيلاردىڭ ايتىسى عانا ەدى، باسقا دانەڭە ەمەس، ياعني بۇندا ەشتەڭە وزگەرمەدى، بارلىعى دا ءنولدىڭ سول جاعىنداعى كىشى مينۋستارمەن ۇلكەن مينۋستاردىڭ شايقاسى بولىپ وتىر. ال جۇمساق ۇستانىمداعى ۋاحابي-سالافيلارمەن قاتتى ۇستانىمداعى ۋاحابي-سالافيلاردىڭ كۇرەسىنەن بالەندەي پايدا جوق، ولاردىڭ اراسىندا كۇرەس ۋاحابي-سالافيزيممەن كۇرەسۋ بولىپ ەسەپتەلىنبەيدى، ولاردىڭ ءىسى ءجاي ۋاقىت وتكىزۋ ءۇشىن قىلىنعان ەرمەككە ۇقسايدى.
ميكرو-ۋلترا جۇمساق ۋاحابي-سالافيلار دەگەنىمىز ۋاحابي-سالافيزيمداعى اللاعا مەكەن بەرۋ، مازحاپپەن اقيدانى مويىنداماۋ سياقتى كوزعاراستارىنا قارسى كەلەدى، ءبىراق اشىق يا جاسىرىن تۇردە سوپىلىق ءتاريقاتقا، ونى ۇستانۋعا قارسى كەلەدى، جانە اۋليەلەرگە، ءاحلۋل بايىتتەرگە قۇرمەتپەن ماحاببات كورسەتپەيدى، ءالسىز حاديستەردى مويىندامايدى، سوپىلىق ءتاريقاتتاعى كوپتەگەن ۇعىمدارعا قارسى كەلەدى، ولاردى اشىق يا جاسىرىن تۇردە قابىل ەتپەيدى. ال بۇل تۇرعىدا ولار ماناعى اتالمىش ارگينال ماكرو-مەگا، قاتتى تيپتەگى ۋاحابي-سالافيلارمەن ۇقساس كوزعاراس، ۇقساس مايداندا قالىپ قويعان. دەمەك ميكرو-ۋلترا تيپتەگى جۇمساق ۋاحابي-سالافيلار بولسىن نەمەسە ماكرو-مەگا تيپتەگى قاتتى ۋاحابي-سالافيلار بولسىن بارلىعى بىردەي سوپىلىق ءتاريقاتتى ۇناتپايدى، وعان ەرۋدى اداسۋ نەمەسە ءجون ەمەس دەپ ەسەپتەيدى. ولار اۋليەلەردى، ءاحلۋل بايىتتەردى قۇرمەتتەمەيدى، ءتىپتى ساحابالاردى ءبولىپ جارىپ، 'اناۋ جاقسى ساحابا، مىناۋ جامان ساحابا' دەيدى، ءالسىز حاديستەرگە سەنبەۋگە نەمەسە وعان كۇمان كەلتىرۋگە شاقىرادى، ال بۇلار ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعا جۇرتىنا ءتان قاسيەتتەر ەمەس، دەمەك ولار ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعاعا جاتپايدى.
ولار 'ءبىز حانافي ءمازحابىن ۇستانامىز، ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعامىز' دەيدى، ءبىراق مىنا جاقتا سوپىلىق ءتاريقاتقا، ماتۋريدي اقيداسىنا قارسى شىعادى، كەيبىرى اشىق قارسى شىعا الماسا دا، جۇرەگىندە قارسى شىعادى، ىشتەي قابىل ەتپەيدى، جاقتىرمايدى، دەمەك ولار شالا-حانافي نەمەسە حانافي اتىن جامىلعان ۋاحابي-سالافيلىق سەنىممەن ارالاس-ميكس كوزعاراستاعىلار ەدى، الايدا بۇل دا ءبىر ءقاۋىپتى جاعداي. تاعى ءبىر قىزىعى، ۋاحابي-سالافيلىققا قارسى بولىپ، ونى سىناپ جۇرگەن كەيبىر ماماندار، مولدالار، ۋاعىزشىلار 'ءالسىز حاديسكە سەنبە' دەيدى، بۇل ءبىر دا زور قاتەلىك جانە بىلىمسىزدىك، وسىنىڭ ءوزى ولاردىڭ ءدىنني شالا-مامان، شالا-مولدا ەكەندىگىن، ۋاحابي-سالافيلىق كوزعاراس ۇستاناتىندىعىن بىلدىرەدى. ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعا جۇرتى ءالسىز حاديسكە ساحيح حاديسكە سەنگەندەي سەنەدى، سەبەبى ءحاديستىڭ السىزدىگى ونىڭ جالعان ەكەندىگىن بىلدىرمەيدى، ال جالعان حاديس ءىسى بولەك تاقىرىپ.
قاراپ وتىرساق، بۇنداعى سىناۋشىمەن سىنالۋشى ەكى جاقتا ۋاحابي-سالافيلىق دەرتكە شالىنعان، تەك ولاردىڭ دەرتكە شالدىعۋ دارەجەسى عانا ۇقسامايدى، ايقىنداپ ايتساق، ولاردىڭ ءبىرى ميكرو-ۋلترا تيپتەگى جۇمساق ۋاحابي-سالافيلار بولسا، ەندى ءبىرى ماركو-مەگا تيپتەگى قاتتى ۋاحابي-سالافيلار بولىپ وتىر، ياعني اقىرىندا ەكەۋى دە ۇقساس ءبىر كاتەگورياداعى توپتان ەدى. دەمەك ەكەۋى دە ءنولدىڭ سول جاعىنداعى مينۋس ماندەرمەن تۇر، ال ولاردىڭ تالاسى ميكرو-ۋلترا تيپتەگى جۇمساق ۋاحابي-سالافيلارمەن ماكرو-مەگا تيپتەگى قاتتى ۋاحابي-سالافيلار اراسىنداعى تارتىستار عانا بولىپ قالا بەرمەك. ال بۇنداي حالمەن ءداستۇرلى يسلام جولىندا بولۋ ياعني ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعا بولۋ مۇمكىن ەمەس، ولار ءدىنني جاعدايدى تۇزەي المايدى، ەشتەڭە وزگەرمەيدى، ولاردىڭ سەنىمدەرى ۋاحابي-سالافيلىق سەنىممەن ارالاسقان ارالاسپا قويىرىتپاق سەنىم، ال ولار جۇرتتى دىندە تۇزەۋ ءۇشىن پيلۋس مانگە يە بولۋى كەرەك، دەمەك ولار تۇگەلدەي ءنولدىڭ وڭ جاعىنا ءوتۋى ياعني شىنايى ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعا بولۋى كەرەك.
ال ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعانىڭ سەنىمى قانداي بولادى؟ پايعامبارىمىزدىڭ جەبىرەيىل پەرىشتەمەن بولعان ديالوگىندا ءدىننىڭ ءۇش تىرەگى بولعان يسلام، يمان، يحسان ءجايلى ايتادى. ەگەر كىم وسى ءۇش نارسەگە يلانباسا، ونىڭ ءدىنى تولىق بولمايدى، بۇزىق بولادى. ءبىراق ساحابالاردان سوڭ، ءدىننىڭ ءارتۇرلى وزگە وي-يدەيا جانە فيلوسوفيالارمەن بىلعانباۋى ءۇشىن، جۇرتتىڭ اداسپاۋى ءۇشىن، ءدىننىڭ وسى ءۇش تىرەگى اۋليەلەرمەن عۇلامالار جاعىنان شەگەندەلىپ بەكىتىلدى ءارى جۇرتتىڭ ءدىن ۇستانۋى جۇيەگە ءتۇسىرىلىپ، ءدىن ۇستانۋ وڭاي ەتىلدى، قاراپايىمداستى. دەمەك ءدىننىڭ يسلام تارماعى فيىق-ءشاريعات دەلىنىپ، 4 ءمازحاپقا بولىنسە، ءدىننىڭ يمان تارماعى اقيدا دەلىنىپ، ماتۋريدي جانە ءاشعاري 2 مەكتەپكە ءبولىندى، ال ءدىننىڭ يحسان ءبولىمى تاساۋف ياعني سوپىلىق ءتاريقات بولىپ بەكىتىلدى، سوپىلىق ءتاريقات 41 تارماق بولدى. ونىڭ 40 تارماعى ءسايدينا ءالي حازىرەتتەن تاراسا، 1 تارماعى ءسايدينا ابۋباكىر حازىرەتتەن تارادى، ءسايدينا ابۋباكىر حازىرەتتەن تاراعان وسى تارماعى كەيىن «ناقىشباند سوپىلىق ءتاريقاتى» اتالىندى.
ال يسلام ءدىنىنىڭ ءشاريعاتتا 4 ءمازحاپقا، ءتاريقاتتا 41 سوپىلىق تارماققا، اقيدادا 2 مەكتەپكە بولىنە جۇيەلەنۋى ەشقانداي جامان ءىس ەمەس، ءبىراق وتە جاقسى ءىس، ول اللادان بەرىلگەن زور نىعىمەت، سەبەبى ءدىن ۇستانۋ وڭاي ەتىلدى، مۇسىلماندار وڭايلىقتا اداسپايتىن بولدى. قازاق اتا-بابالارىڭ ۇلكەن ءبولىمى التىن وردا وزبەك حان تۇسىندا يسلامعا كىرىپ، سوپىلىق ءتاريقاتتا ياسساۋي سوپىلىق ءتاريقاتىن رۋحانيات جولى ەتتى. الايدا قازاقتىڭ قاسىم حان تۇسىندا، ولاردىڭ سوپىلىق ءتاريقاتى ناقىشباند سوپىلىق ءتاريقاتى بولىپ بەلگىلەندى. ناعىز ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعا سەنىمى ءدىننىڭ وسى 3 تىرەگىن ياعني ءمازحاپ، اقيدا، سوپىلىق ءتاريقاتتى تۇگەل مويىندايدى ءارى قابىل ەتەدى جانە ولاردى شاماسى كەلگەنىنشە ۇستانادى. ولاردى بولۋگە بولمايدى، ولار تەرى، ەت، سۇيەك سياقتى بىرگە قابىسىپ كەتكەن، ولاردىڭ اراسىن اجىراتسا، بولەك ۇستانسا، ءدىن تولىق بولمايدى، اداسۋعا وڭاي ىلىنەدى، ءدىن بۇزىلادى. ال قازىرگى مۇسىلماندار ولاردىڭ ءبىرىن مويىنداسا، باسقا بولىمدەرىن مويىندامايدى نەمەسە ۇستانبايدى، ونى ىشتەي بولسا دا قابىل ەتپەي قاسارىسادى. دەمەك اتتان تۇسسە دە، زوڭگىدەن تۇسكىسى كەلمەيدى، بۇندايدا ولار قالاي ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعا بولسىن، ولار ءبىلىپ يا بىلمەي ۋاحابي-سالافيلارمەن ءبىر مايداندا ءجۇر.
مۇسىلمان بولعان جان ءدىننىڭ يسلام، يحسان، يمان ياعني ءشاريعات، ءتاريقات، اقيداسىن تۇگەل مويىنداۋى كەرەك، بۇلار دىندەگى ەڭ تومەنگى ياعني مينيمۋم شارت، بۇل كادىمگى ەمتيحاننان ءوتۋدىڭ ەڭ تومەنگى نومەر شەگىنە ۇقسايدى، دەمەك كىم ولاردى مويىنداماسا، ەمتيحاننان وتپەيدى ياعني ءدىنى تولىق بولمايدى، قىڭىر بولادى. ال ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعا بولۋدىڭ تاعى باسقا ماڭىزدى بىرنەشە شارتتارى بار، ەگەر ءسىز ولاردى مويىنداپ، امال ەتسەڭىز، ەمتيحانداعى ەڭ تومەن نومەر شەگىندە قالىپ قويماي، ەمتيحاندا وتە جوعارى نومەر العانداي كۇيدە بولاسىز، دەمەك ءسىز ءدىندى جاقسى ۇستاناسىز جانە يمانىڭىزدى كۇشەيتۋدەسىز. بۇل قوسىمشا شارتتار مىنالار، مۇسىلماندار پايعامبارىمىزدى قۇرمەتتەپ سۇيۋمەن بىرگە، ساحابالاردى، اۋليەلەردى جانە ءاحلۋل بايىتتەردى ياعني پايعامبارىمىزدىڭ ۇرپاقتارىن دا بىردەي قۇرمەتتەپ ءسۇيۋى كەرەك، ساحابالاردىڭ اراسىن ءبولىپ، ولاردى ءوزارا قارسى قويماۋى كەرەك، ايتپەسە يمانى تومەندەپ، سەنىمىنە سەلكەۋ تۇسەدى، يمانىندا قۋات بولمايدى، ءدىنى بوس بولادى، ءناپسى، دۇنيە جانە شايتاننىڭ شىرعاسىنا وڭاي تۇسەدى.
مۇسىلماندار، مولدا-يمامدار، ءدىنني ماماندار وسىلاردى تۇگەل قابىل ەتۋى كەرەك، سوندا عانا ولار ناعىز ءاحلۋل ءسۇننا ءۋال جاماعاعا ساي مۇسىلمان بولادى، مۇميندىككە جەتەدى، ناماز جانە باسقا قۇلشىلىقتارىن بوسقا كەتىرىپ المايتىن بولادى. ايتپەسە ۋاحابي-سالافيلىق سەنىمىمەن ارلاسقان ارالاس ياعني ميكس سەنىمدەگى توپتاردان بولادى، شايتاننىڭ تۇزاعىنا وڭاي تۇسەدى. بۇرىنعى وتكەن اتا-بابالارىمىز ماناعىنداي جولدى ۇستانىپ كەلگەن، ءدىننىڭ تۇنىعى سوندا، وسى ايتىلعان بويىنشا سەنىم ۇستانسا، ولار قازىرگى قاپتاعان اعىم-سەكتالارعا دا الدانبايتىن بولادى، جاڭا شىققان جولدارعا وڭاي ىلەسىپ كەتپەيدى، اسىرەسە ۋاحابي-سالافيلارعا، ماتەرياليست جانە مودەرنيست مۇسىلمان عۇلاماسىماقتارعا الدانبايتىن بولادى. مۇسىلمانداردىڭ وسمانلى حاليفاسىنىڭ سوڭعى كەزدەرىندە جانە حاليفات قۇلاعاننان كەيىن شىققان ۋاحابي-سالافيزيم، ءتابليع، سۇلەيمەنشى، گۇلەنشى، قۇرانشى، يسلامي مودەرنيستتەر، يسلامي رەفورميستتەر سياقتى ءارتۇرلى اعىم-سەكتالارعا الدانبايدى. بۇل سەكتالار دەرلىك 20 ءىنشى عاسىردىڭ باس جانە ورتا كەزدەرىندە جارىققا شىققان، ولار مۇسىلمان ىشىنەن شىىقا جاڭا توپتار بولىپ، ءمالىم مۇددە، پايدا، ساياسي ماقساتتاردى كوزدەيدى، ولاردىڭ كەيبىرى بوسقا شارشاتادى، كەيبىرى سەنىمدى بۇزادى، كەيبىرى قالتا قاعۋدى كوزدەيدى، ءتىپتى كەيبىرى سىرتقى ساياسي توپتاردىڭ قولشوقپارلارى بولىپ كەلەدى.
#қазақ #тәриқат #салауат #әулие #ислам #дін #сопылық #пайғамбар #құран #салауат #Kazakhstan #иман #islam #salawat #sufism #Қазақстан #naqshbandi #maulana #rumi #руми #мәуләнә #iman #sufi #muhammad #ораза
nvrislam.net
instagram.com/nvrislami
سىلتەمە: https://www.nvrislam.net/index.php?j=tote&post=7989