Мазмұнды Көшіру

https://www.nvrislam.net/index.php?j=kz&post=8364
НАҚЫШБАНД ӘУЛИЕСІНІҢ НЕМЕРЕ ҚЫЗЫ ЖӘНЕ ШҮРШІТ ИМПЕРАТОРЫ

шүршіттің патшасы жұңғарларды жойып, шағатай ханның байырғы моғолстан жерін өзіне қаратып алды, ондағы мұсылмандар яғни қазіргі ұйғырлар шүршіттің қолына өтті. Ал шүршіт билігі моғолстанды жұңғарсыздандыру саясатын жүргізіп, мұсылмандарға билік берді, сонымен байырғы моғолыстанда яғни қазіргі шыңжаңда мұсылмандану күшті қолдауға ие болды. Жұңғарияда жұңғарлар жойылып, мұсылмандар яғни ұйғырлар басты күшке шықты, одан қалса, қазақтар көбейді. Жоңғар хандығы кезінде жұңғарияда жоңғарлар 80 пайыз жан санын ұстаса, ұйғыр мұсылмандар 20 пайыз ғана еді. Ал жұңғарлар қырылған соң мұсылмандар жұңғарияда кемінде 90 пайызға бірақ шықты. Шүршіт билігі ұйғырларға, 'бағынып салық төлесеңдер болды, сендерге сөзіміз жоқ' деді. Ал Шүршіт ханзада патшасы сондағы ұйғыр мұсылмандарда аты аңызға айналған 'жұпар қыз, жұпархан' деген бойынан жұпар исі шығып тұратын сұлу қызды естуші еді. Және, ол оған сырттай тамсанып қатты ғашық болады, оған үйленбекші болады. Ал Жұпар қыз кезінде моғолстанмен қытайдың миң империясындағы мұсылмандарға нақышбанд сопылық тәриқатын таратқан әйгілі әулие аппақ қожа хазіреттің немере қызы еді. Аппақ қожа хазіреттің өз аты хидаятуллаһ, ол пайғамбарымыздың ұрпағы болып келеді. Шүршіт ханзадасы жұпар ханымға асығады, ғашықтықпен күйеді, көргісі келеді, және оны бейжиңдегі ордасына алдырады. Ол жұпар ханымды көргенде онан арман ғашық болады, жұпар исіне тамсанады, бар көңілін ашады, басқа әлемге кіріп кетеді. Оған барлық ерікндікті береді, бірақ жұпар ханым оған үйленуге қосылмайды. Жұпархан жанына бір пышақ салып жүретін, ол ханзаданы, 'егер қасыма келсең, өзіме қол саламын' деп қорқытады. Ханзада оған еш тиіспейтінін айтады, оны хандай қарайды, қасына жуымайды, тек ғашық болады, оған арнап көп өлең жазады, ханзада ғашықтық дертіне қалай ілінгенін білмей қалады. Ол нәпсі құмарлығынан алқып шығып, шынайы ғашық әлеміне кіріп кеткен еді. Ал орда ісі, ел басқару ісі бір жақта қалады, ол шәхада айтып мұсылман болады. Ордасының қасынан жұпарханға арнап, мешіт салып береді, жұпар қыз сонда да оған қосылмайды. Көп уақыт өтеді, шүршіт ханзадасы жүдеп, аза бастайды. Ал шүршіт ханзадасының анасы бұл іске шыдай алмайды, ол жұпарханға, 'балама үйлен, ол азып кетті' дейді, бірақ жұпархан оған қосылмайды. Саясатқа әбден ысылған қолы қатты кәрі әйел, 'орда ісі сен сияқты бір әйелден маңызды, ханзада ел басқарады, ол сені ойлап тозғанша, сенің жоғалғаның жақсы' дейді. Ол ақырында жұпарханның тамағына аз-аздан улы нәрсе қостырып, жұпар қызды созылмалы аурумен өлтіртеді. Шүршіт ханзадасымен жұпар қыз арасындағы уақиға осылай тамам болады. Жұпар қыз байырғы моғолыстанға яғни қазіргі шыңжаңға әкелініп, әулие атасы аппақ қожаның қасына жерленеді. Олардың қабыр-мақамдары қазіргі қытай билігі жағынан жақсы қорғауға алынып, сәулетті етіліп қойылған. Кезінде Абылайханның қытайға жіберген қазақ елшілері шүршіттің осы жұпарханға ғашық болған императорына кездескен болатұғын.

ناقىشباند اۋليەسىنىڭ نەمەرە قىزى جانە ءشۇرشىت يمپەراتورى

ءشۇرشىتتىڭ پاتشاسى جۇڭعارلاردى جويىپ، شاعاتاي حاننىڭ بايىرعى موعولستان جەرىن وزىنە قاراتىپ الدى، ونداعى مۇسىلماندار ياعني قازىرگى ۇيعىرلار ءشۇرشىتتىڭ قولىنا ءوتتى. ال ءشۇرشىت بيلىگى موعولستاندى جۇڭعارسىزداندىرۋ ساياساتىن جۇرگىزىپ، مۇسىلماندارعا بيلىك بەردى، سونىمەن بايىرعى موعولىستاندا ياعني قازىرگى شىڭجاڭدا مۇسىلماندانۋ كۇشتى قولداۋعا يە بولدى. جۇڭعاريادا جۇڭعارلار جويىلىپ، مۇسىلماندار ياعني ۇيعىرلار باستى كۇشكە شىقتى، ودان قالسا، قازاقتار كوبەيدى. جوڭعار حاندىعى كەزىندە جۇڭعاريادا جوڭعارلار 80 پايىز جان سانىن ۇستاسا، ۇيعىر مۇسىلماندار 20 پايىز عانا ەدى. ال جۇڭعارلار قىرىلعان سوڭ مۇسىلماندار جۇڭعاريادا كەمىندە 90 پايىزعا ءبىراق شىقتى. ءشۇرشىت بيلىگى ۇيعىرلارعا، 'باعىنىپ سالىق تولەسەڭدەر بولدى، سەندەرگە ءسوزىمىز جوق' دەدى. ال ءشۇرشىت حانزادا پاتشاسى سونداعى ۇيعىر مۇسىلمانداردا اتى اڭىزعا اينالعان 'جۇپار قىز، جۇپارحان' دەگەن بويىنان جۇپار ءيسى شىعىپ تۇراتىن سۇلۋ قىزدى ەستۋشى ەدى. جانە، ول وعان سىرتتاي تامسانىپ قاتتى عاشىق بولادى، وعان ۇيلەنبەكشى بولادى. ال جۇپار قىز كەزىندە موعولستانمەن قىتايدىڭ ميڭ يمپەرياسىنداعى مۇسىلماندارعا ناقىشباند سوپىلىق ءتاريقاتىن تاراتقان ايگىلى اۋليە اپپاق قوجا حازىرەتتىڭ نەمەرە قىزى ەدى. اپپاق قوجا حازىرەتتىڭ ءوز اتى حيداياتۋللاھ، ول پايعامبارىمىزدىڭ ۇرپاعى بولىپ كەلەدى. ءشۇرشىت حانزاداسى جۇپار حانىمعا اسىعادى، عاشىقتىقپەن كۇيەدى، كورگىسى كەلەدى، جانە ونى بەيجيڭدەگى ورداسىنا الدىرادى. ول جۇپار حانىمدى كورگەندە ونان ارمان عاشىق بولادى، جۇپار يسىنە تامسانادى، بار كوڭىلىن اشادى، باسقا الەمگە كىرىپ كەتەدى. وعان بارلىق ەرىكندىكتى بەرەدى، ءبىراق جۇپار حانىم وعان ۇيلەنۋگە قوسىلمايدى. جۇپارحان جانىنا ءبىر پىشاق سالىپ جۇرەتىن، ول حانزادانى، 'ەگەر قاسىما كەلسەڭ، وزىمە قول سالامىن' دەپ قورقىتادى. حانزادا وعان ەش تيىسپەيتىنىن ايتادى، ونى حانداي قارايدى، قاسىنا جۋىمايدى، تەك عاشىق بولادى، وعان ارناپ كوپ ولەڭ جازادى، حانزادا عاشىقتىق دەرتىنە قالاي ىلىنگەنىن بىلمەي قالادى. ول ءناپسى قۇمارلىعىنان القىپ شىعىپ، شىنايى عاشىق الەمىنە كىرىپ كەتكەن ەدى. ال وردا ءىسى، ەل باسقارۋ ءىسى ءبىر جاقتا قالادى، ول ءشاحادا ايتىپ مۇسىلمان بولادى. ورداسىنىڭ قاسىنان جۇپارحانعا ارناپ، مەشىت سالىپ بەرەدى، جۇپار قىز سوندا دا وعان قوسىلمايدى. كوپ ۋاقىت وتەدى، ءشۇرشىت حانزاداسى جۇدەپ، ازا باستايدى. ال ءشۇرشىت حانزاداسىنىڭ اناسى بۇل ىسكە شىداي المايدى، ول جۇپارحانعا، 'بالاما ۇيلەن، ول ازىپ كەتتى' دەيدى، ءبىراق جۇپارحان وعان قوسىلمايدى. ساياساتقا ابدەن ىسىلعان قولى قاتتى كارى ايەل، 'وردا ءىسى سەن سياقتى ءبىر ايەلدەن ماڭىزدى، حانزادا ەل باسقارادى، ول سەنى ويلاپ توزعانشا، سەنىڭ جوعالعانىڭ جاقسى' دەيدى. ول اقىرىندا جۇپارحاننىڭ تاماعىنا از-ازدان ۋلى نارسە قوستىرىپ، جۇپار قىزدى سوزىلمالى اۋرۋمەن ولتىرتەدى. ءشۇرشىت حانزاداسىمەن جۇپار قىز اراسىنداعى ۋاقيعا وسىلاي تامام بولادى. جۇپار قىز بايىرعى موعولىستانعا ياعني قازىرگى شىڭجاڭعا اكەلىنىپ، اۋليە اتاسى اپپاق قوجانىڭ قاسىنا جەرلەنەدى. ولاردىڭ قابىر-ماقامدارى قازىرگى قىتاي بيلىگى جاعىنان جاقسى قورعاۋعا الىنىپ، ساۋلەتتى ەتىلىپ قويىلعان. كەزىندە ابىلايحاننىڭ قىتايعا جىبەرگەن قازاق ەلشىلەرى ءشۇرشىتتىڭ وسى جۇپارحانعا عاشىق بولعان يمپەراتورىنا كەزدەسكەن بولاتۇعىن.

#қазақ #тәриқат #салауат #әулие #ислам #дін #сопылық #пайғамбар #құран #салауат #Kazakhstan #иман #islam #salawat #sufism #Қазақстан #naqshbandi #maulana #rumi #руми #мәуләнә #iman #sufi #muhammad #ораза
nvrislam.net
instagram.com/nvrislami

Сілтеме: https://www.nvrislam.net/index.php?j=kz&post=8364