Мазмұнды Көшіру

https://www.nvrislam.net/index.php?j=kz&post=8023
КӨШПЕНДІЛЕР ТӘРИХ ЖАЗБАҒАН, БІРАҚ ТӘРИХ ЖАСАҒАН ХАЛЫҚ

түрік-мұңғыл сияқты көшпенді халықтар кітап күткен білімді жұрт болмады, бірақ киені мойындап, руханиятты қастерлеген жұрт еді. Оларға, 'алдыда сендермен жарты милион әскер соғысқалы күтіп тұр' десе, олар бұл қалың армиядан еш қаймықпайтын, қайта қандары қайнап, олармен қылыш айқастырып, найза түйресуге асықты, олар жорықты ұнататын ел еді. Алайда оларға, 'алдарыңда бір киелі абыз я бір әулие сендермен соғысқалы күтуде' десе, олар тоқтап, кері қайтып кететін, бұндай істер шыңғысханның шағатай ұлысында да туылған. Көшпенділер кітап ұстамады, оған қызықпады, олар тәрих жазбады, бірақ олар аттың үстінде азия, европа, африканы жортып, керемет тәрих жасап кетті, ал өзгелер олардың бұл тәрихына таңдай қаға отырып, олар жәйлы сан мыңдаған кітап жазды. Исламда 'дін кітаппен емес, киемен, рухани тазалықпен, әулие назарымен тарайды' делінеді. Түрік-мұңғылдар исламды кітаптан үйренбеді, хат та танымайтын, бірақ олардың көзі, әсіресе ақиқатты танитын жүрек көзі өткір еді, олар өздеріне дін таратқалы келген сахабалардың, әулиелердің бойынан кие көрді, нұр көрді, мұғжиза көрді. Түрік хандары олармен жөнді әңгімелескен де жоқ, тілін де білмеді, тек олардың әдебін, жүрісін, тұрысын бақылап, олардың бойында расында бір киенің, нағыз абыздықтың барлығын көріп, исламның хақ дін екендігін таныды және оны қабыл етті. Бұрынғы көптеген түркілер исламды осылай қабылдады. Дін түркілерге кітаппен емес, руханиятпен, киемен, әулиелермен тарады, хат-кітап танитын түркілер тым аз болды, түркілер хат танымағанымен, олардың жүрегі таза болды, ашық болды, сондықтан олар исламды оңай қабыл етті. Ал еврей, христиан, византия, қытай сияқты елдер сан мың жылдар бойы кітап ұстап, жазу күткенімен, мәдениетті көрінгенімен, жүректері кір болды, қара болды, сондықтан олар ислам діні олардың іргесінде тұрса да, ерте келсе де, қабыл ете алмады, тым азы ғана қабыл етті. Мәселен, шыңғысханнан кейінгі хұлагу-шағатай ұлысында пайғамбарымызға қайта-қайта тіл тигізген христиан побын мұңғылдың бір иті талап өлтірген мұғжизасын көргенде, сондағы барша түркі-мұңғыл армиясы ислам қабыл етеді. Ал осы әңгіме кейін бүкіл мұңғыл империясымен, қытай, маураннахир, алтын орда, арап-парыс, европаға желдей есіп, тарап кетеді, ал осы уақиға себепті неше милиондаған түркі-мұңғылдар ислам қабылдайды, көптеген халықтың исламға кіруіне себепші болады. Демек Алла адамдарды жүрегін кішкентай уақиғамен-ақ исламға аша береді. Дүниедегі ең үлкен империя мұңғыл империясы төртке бөлініп, оның үш бөлігі ислам дінін қабыл етеді, ал қытайды билеген ұлық орда тибеттік бұдда қабылдайды. Ислам қабылдап, түркілескен мұңғылдар кейін исламды таратушы, қорғаушы аса белсенді елдерге айналды.

كوشپەندىلەر ءتاريح جازباعان، ءبىراق ءتاريح جاساعان حالىق

تۇرىك-مۇڭعىل سياقتى كوشپەندى حالىقتار كىتاپ كۇتكەن ءبىلىمدى جۇرت بولمادى، ءبىراق كيەنى مويىنداپ، رۋحانياتتى قاستەرلەگەن جۇرت ەدى. ولارعا، 'الدىدا سەندەرمەن جارتى ميليون اسكەر سوعىسقالى كۇتىپ تۇر' دەسە، ولار بۇل قالىڭ ارميادان ەش قايمىقپايتىن، قايتا قاندارى قايناپ، ولارمەن قىلىش ايقاستىرىپ، نايزا تۇيرەسۋگە اسىقتى، ولار جورىقتى ۇناتاتىن ەل ەدى. الايدا ولارعا، 'الدارىڭدا ءبىر كيەلى ابىز يا ءبىر اۋليە سەندەرمەن سوعىسقالى كۇتۋدە' دەسە، ولار توقتاپ، كەرى قايتىپ كەتەتىن، بۇنداي ىستەر شىڭعىسحاننىڭ شاعاتاي ۇلىسىندا دا تۋىلعان. كوشپەندىلەر كىتاپ ۇستامادى، وعان قىزىقپادى، ولار ءتاريح جازبادى، ءبىراق ولار اتتىڭ ۇستىندە ازيا، ەۆروپا، افريكانى جورتىپ، كەرەمەت ءتاريح جاساپ كەتتى، ال وزگەلەر ولاردىڭ بۇل ءتاريحىنا تاڭداي قاعا وتىرىپ، ولار ءجايلى سان مىڭداعان كىتاپ جازدى. يسلامدا 'ءدىن كىتاپپەن ەمەس، كيەمەن، رۋحاني تازالىقپەن، اۋليە نازارىمەن تارايدى' دەلىنەدى. تۇرىك-مۇڭعىلدار يسلامدى كىتاپتان ۇيرەنبەدى، حات تا تانىمايتىن، ءبىراق ولاردىڭ كوزى، اسىرەسە اقيقاتتى تانيتىن جۇرەك كوزى وتكىر ەدى، ولار وزدەرىنە ءدىن تاراتقالى كەلگەن ساحابالاردىڭ، اۋليەلەردىڭ بويىنان كيە كوردى، نۇر كوردى، مۇعجيزا كوردى. تۇرىك حاندارى ولارمەن ءجوندى اڭگىمەلەسكەن دە جوق، ءتىلىن دە بىلمەدى، تەك ولاردىڭ ادەبىن، ءجۇرىسىن، تۇرىسىن باقىلاپ، ولاردىڭ بويىندا راسىندا ءبىر كيەنىڭ، ناعىز ابىزدىقتىڭ بارلىعىن كورىپ، يسلامنىڭ حاق ءدىن ەكەندىگىن تانىدى جانە ونى قابىل ەتتى. بۇرىنعى كوپتەگەن تۇركىلەر يسلامدى وسىلاي قابىلدادى. ءدىن تۇركىلەرگە كىتاپپەن ەمەس، رۋحانياتپەن، كيەمەن، اۋليەلەرمەن تارادى، حات-كىتاپ تانيتىن تۇركىلەر تىم از بولدى، تۇركىلەر حات تانىماعانىمەن، ولاردىڭ جۇرەگى تازا بولدى، اشىق بولدى، سوندىقتان ولار يسلامدى وڭاي قابىل ەتتى. ال ەۆرەي، حريستيان، ۆيزانتيا، قىتاي سياقتى ەلدەر سان مىڭ جىلدار بويى كىتاپ ۇستاپ، جازۋ كۇتكەنىمەن، مادەنيەتتى كورىنگەنىمەن، جۇرەكتەرى كىر بولدى، قارا بولدى، سوندىقتان ولار يسلام ءدىنى ولاردىڭ ىرگەسىندە تۇرسا دا، ەرتە كەلسە دە، قابىل ەتە المادى، تىم ازى عانا قابىل ەتتى. ماسەلەن، شىڭعىسحاننان كەيىنگى حۇلاگۋ-شاعاتاي ۇلىسىندا پايعامبارىمىزعا قايتا-قايتا ءتىل تيگىزگەن حريستيان پوبىن مۇڭعىلدىڭ ءبىر ءيتى تالاپ ولتىرگەن مۇعجيزاسىن كورگەندە، سونداعى بارشا تۇركى-مۇڭعىل ارمياسى يسلام قابىل ەتەدى. ال وسى اڭگىمە كەيىن بۇكىل مۇڭعىل يمپەرياسىمەن، قىتاي، ماۋرانناحير، التىن وردا، اراپ-پارىس، ەۆروپاعا جەلدەي ەسىپ، تاراپ كەتەدى، ال وسى ۋاقيعا سەبەپتى نەشە ميليونداعان تۇركى-مۇڭعىلدار يسلام قابىلدايدى، كوپتەگەن حالىقتىڭ يسلامعا كىرۋىنە سەبەپشى بولادى. دەمەك اللا ادامداردى جۇرەگىن كىشكەنتاي ۋاقيعامەن-اق يسلامعا اشا بەرەدى. دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن يمپەريا مۇڭعىل يمپەرياسى تورتكە ءبولىنىپ، ونىڭ ءۇش بولىگى يسلام ءدىنىن قابىل ەتەدى، ال قىتايدى بيلەگەن ۇلىق وردا تيبەتتىك بۇددا قابىلدايدى. يسلام قابىلداپ، تۇركىلەسكەن مۇڭعىلدار كەيىن يسلامدى تاراتۋشى، قورعاۋشى اسا بەلسەندى ەلدەرگە اينالدى.

#қазақ #тәриқат #салауат #әулие #ислам #дін #сопылық #пайғамбар #құран #салауат #Kazakhstan #иман #islam #salawat #sufism #Қазақстан #naqshbandi #maulana #rumi #руми #мәуләнә #iman #sufi #muhammad #ораза
nvrislam.net
instagram.com/nvrislami

Сілтеме: https://www.nvrislam.net/index.php?j=kz&post=8023