НЕ ҮШІН ДІН ӨЗБЕК ХАННАН ҚАЛҒАН ДЕЙМІЗ? ЖӘНЕ ШАМАН ТӘҢІРШЫ ХАҚЫНДА
https://www.nvrislam.net/index.php?j=kz&post=7946
НЕ ҮШІН ДІН ӨЗБЕК ХАННАН ҚАЛҒАН ДЕЙМІЗ? ЖӘНЕ ШАМАН ТӘҢІРШЫ ХАҚЫНДА
жошы ұлысына 14 інші ғасырда шыңғыс текті мұсылман ханзада өзбек хан хан болды және ол бүкіл алтын орда жұртын ислам қабылдауға шақырды. Кейбір бұдис-шаман ханзадалар қытайды билеп жатқан бұдис ұлық орда яғни құбылай ордасымен бірлесіп, өзбек ханды жоймақ болды, бірақ өзбек хан пірінің медетінде айласын асырып, оларды жәйратып салды. Шаман-бұдис ханзадалар кірерге тесік таппай қытай жаққа қашты немесе ислам қабылдады. Ал бір бөлім шаман түркі-мұңғыл рулары суға салса да ислам қабылдамай қойды, ал өзбек хан оларды 'қалып қалғандар' яғни 'қалмақ' деп атады, қалмақ осылай пайда болған. Олар кейін құбылай ордасы қытайда құлағанда қытай жақтан алтайға ауып келген шаман-бұдис ойраттармен қосылып кетті, барлығы жұңғар аталынып, тибеттік бұдис сеніміне кірді, шаман сенімн тастады, олар 'кәпір қалмақ' деп те аталған. Осылай, шаман сенімі қалмақ-ойраттар арасында жоғалып, шаман сенімі сібірдегі аты белгісіз ұсақ руларда ғана қалды. Ал олардың бұл сенімін алғаш рет ғалым мұхаммад қанапия яғни шоқан уәлиханұлы 'тәңір сенімі' яғни 'тәңірші' деп атады. 18 інші ғасырда қытайды жаулап жатқан шүршіттер жұңғарды аямай қырып салды, жұңғардың саны 600 мыңнан 60 мыңға түсіп қалды. Осы кезде көптеген жоңғарлар қазақ ханы абылай ханның рахымына ие болып, малшы, қойшы, құл ретінде бас сауғалай қазаққа сіңіп кетті, исламға кірді. Бертінде орыс-батыс ғалымдары ойрат, жұңғар, қалмақ, қалқаны қосып, 'мұңғыл' деп атады, содан бері олар 'мұңғыл ұлты' аталды. Өзбек хан жұрты арқадан маураннахырға келгенде 'өзбек' деп аталынды, ал осы өзбектер кейін өзбек және қазақ болып, екіге бөлінді.
نە ءۇشىن ءدىن وزبەك حاننان قالعان دەيمىز؟ جانە شامان ءتاڭىرشى حاقىندا
جوشى ۇلىسىنا 14 ءىنشى عاسىردا شىڭعىس تەكتى مۇسىلمان حانزادا وزبەك حان حان بولدى جانە ول بۇكىل التىن وردا جۇرتىن يسلام قابىلداۋعا شاقىردى. كەيبىر بۇديس-شامان حانزادالار قىتايدى بيلەپ جاتقان بۇديس ۇلىق وردا ياعني قۇبىلاي ورداسىمەن بىرلەسىپ، وزبەك حاندى جويماق بولدى، ءبىراق وزبەك حان ءپىرىنىڭ مەدەتىندە ايلاسىن اسىرىپ، ولاردى ءجايراتىپ سالدى. شامان-بۇديس حانزادالار كىرەرگە تەسىك تاپپاي قىتاي جاققا قاشتى نەمەسە يسلام قابىلدادى. ال ءبىر ءبولىم شامان تۇركى-مۇڭعىل رۋلارى سۋعا سالسا دا يسلام قابىلداماي قويدى، ال وزبەك حان ولاردى 'قالىپ قالعاندار' ياعني 'قالماق' دەپ اتادى، قالماق وسىلاي پايدا بولعان. ولار كەيىن قۇبىلاي ورداسى قىتايدا قۇلاعاندا قىتاي جاقتان التايعا اۋىپ كەلگەن شامان-بۇديس ويراتتارمەن قوسىلىپ كەتتى، بارلىعى جۇڭعار اتالىنىپ، تيبەتتىك بۇديس سەنىمىنە كىردى، شامان سەنىمن تاستادى، ولار 'كاپىر قالماق' دەپ تە اتالعان. وسىلاي، شامان سەنىمى قالماق-ويراتتار اراسىندا جوعالىپ، شامان سەنىمى سىبىردەگى اتى بەلگىسىز ۇساق رۋلاردا عانا قالدى. ال ولاردىڭ بۇل سەنىمىن العاش رەت عالىم مۇحامماد قاناپيا ياعني شوقان ءۋاليحانۇلى 'ءتاڭىر سەنىمى' ياعني 'ءتاڭىرشى' دەپ اتادى. 18 ءىنشى عاسىردا قىتايدى جاۋلاپ جاتقان شۇرشىتتەر جۇڭعاردى اياماي قىرىپ سالدى، جۇڭعاردىڭ سانى 600 مىڭنان 60 مىڭعا ءتۇسىپ قالدى. وسى كەزدە كوپتەگەن جوڭعارلار قازاق حانى ابىلاي حاننىڭ راحىمىنا يە بولىپ، مالشى، قويشى، قۇل رەتىندە باس ساۋعالاي قازاققا ءسىڭىپ كەتتى، يسلامعا كىردى. بەرتىندە ورىس-باتىس عالىمدارى ويرات، جۇڭعار، قالماق، قالقانى قوسىپ، 'مۇڭعىل' دەپ اتادى، سودان بەرى ولار 'مۇڭعىل ۇلتى' اتالدى. وزبەك حان جۇرتى ارقادان ماۋرانناحىرعا كەلگەندە 'وزبەك' دەپ اتالىندى، ال وسى وزبەكتەر كەيىن وزبەك جانە قازاق بولىپ، ەكىگە ءبولىندى.
#қазақ #тәриқат #салауат #әулие #ислам #дін #сопылық #пайғамбар #құран #салауат #Kazakhstan #иман #islam #salawat #sufism #Қазақстан #naqshbandi #maulana #rumi #руми #мәуләнә #iman #sufi #muhammad #ораза
nvrislam.net
instagram.com/nvrislami
Сілтеме: https://www.nvrislam.net/index.php?j=kz&post=7946